میلگرد یا آرماتور، فولادی است که در بتن جهت جبران مقاومت کششی پایین آن استفاده می‌شود. فولادی که به این منظور در سازه‌های بتن آرمه استفاده می‌شود به شکل سیم یا میلگرد می‌شود و فولاد میلگرد نامیده می‌شود. البته در موارد خاص از فولاد ساختمانی مثل ناودانی یا قوطی نیز برای مقاوم تر کردن بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در هر کشوری فولاد میلگرد با استانداردهای مختلفی تولید می‌گردد و در هر استانداردی طبقه‌بندی مشخصی در رابطه با خواص مکانیکی فولادها وجود دارد. در ایران قسمت عمده فولادهای آرماتور که توسط کارخانه ذوب آهن اصفهان تولید می‌گردد با استاندارد روسی مطابقت می‌کند.
همچین از نظر تنوع قطر میلگردها استانداردهای تولیدکنندگان متفاوت می‌باشد. در سیستم روسی که در کارخانه‌های ذوب آهن اصفهان استفاده می‌شود میلگردها تا قطر ۴۰ میلیمتر ساخته می‌شوند.
استاندارد های بین المللی میلگرد:
جهت تولید میلگردها از استانداردهای متفاوتی استفاده می‌گردد. تمام استانداردهای مورد استفاده توسط سازمان بین‌المللی تهیه و کاملاً مورد تأیید آنها می‌باشد. در نتیجه در زمان خریدن میلگرد می‌بایست به این موضوع توجه کرد تا بتوان بر اساس استاندارد تولید، محصول مورد نظر را خریداری کرد.
هر کشوری استاندارد خود را برای تولید میلگرد استفاده می‌کند.
استانداردهای موجود برای میلگرد عبارتند از:
- استاندارد ملی روسیه (GOST 5781)
- مؤسسه استانداردهای بریتانیا (BSI BS4449)
- مؤسسه استانداردهای آلمان (DIN 488)
- استانداردهای صنعتی ژاپن (JIS G3112)
- استاندارد ایالات متحده (ANSI/AWS D1/4)
- سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO 6935)
- آیین‌نامه بتن کانادا (CSA-A23.3-04)
- آیین‌نامه استرالیا برای میلگردهای آجدار
استاندارد های میلگرد در ایران:
در ایران، کارخانه ذوب آهن اصفهان، به عنوان پیش قدم در صنعت فولاد، از استانداردهای روسی برای تولید میلگرد استفاده می‌کند. همچنین استانداردهای دیگری جهت تولید میلگرد در ایران وجود دارد که به مجموع آنها، ISIRI 3132 می‌گویند. ISIRI 3132 چکیده استانداردهای جهانی DIN,JIS ,ASTM, EN,ISO است که در ادامه به ارائه و معرفی توضیح کوتاهی در ارتباط با آنها می‌پردازیم.
استاندارد DIN: از استاندارد DIN آلمان در اکثر کشورهای اروپایی استفاده می‌گردد. استفاده از میلگرد تولیدی با این مدل استاندارد در نواحی ای که به استقامت بالا در ساخت و ساز نیاز دارد، تخریب کننده خواهد بود؛ زیرا در این نوع استاندارد، تیرآهن با روش ترمکس تولید می‌گردد که از مقاومت لازم را برای مناطق ذکر شده برخوردار نیست.
استاندارد روسیه: میلگرد روسی مطابق استاندارد GOST 5781 در کشور روسیه تولید می‌گردد که طبق آن میلگردهایی تا سایز ۴۰ را تولید می‌کنند. در این استاندارد، میلگردها به چهار گروه کلی تقسیم می‌گردند که در بازار آنها را A1، A2، A3 و A4 می‌نامند.
کارخانه ذوب آهن به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان میلگرد در ایران برای تولید محصولات خود، از این استاندارد استفاده می‌کند.
بازرگانی رهام
انواع میلگرد و مشخصات مکانیکی آنها :
۱- میلگرد نرم بدون آج (A1):
این میلگرد با تنش جاری ۲۳۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیکی (در زمان گسیختگی) ۲۵ درصد به عنوان میلگرد نرم معرفی می‌شود و اغلب به صورت صاف و بدون آج در می‌آید. این میلگرد جهت آهنگری و تغییر شکل و انجام عملیات جوشکاری روی آن بسیار مناسب است و در کل به عنوان یک میلگرد داکتیل معرفی می‌شود و و میلگردهای ۸ تا ۱۰ از این نوع می‌باشند.
۲ – میلگرد نیمه سخت با آج ساده (A2):
این نوع میلگرد با تنش جاری ۳۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیکی (در زمان گسیختگی) ۱۹ درصد به عنوان میلگرد نیمه خشک (ترد) و نیمه نرم شناخته می‌شود که بصورت آجدار و اغلب آج فنری شکل در می‌آید. میلگرد نوع A2 در آیین نامه با S340 شناخته می شود و این نوع میلگرد جهت عملیات‌های ساختمانی و مخصوصاً خاموت زنی مناسب می‌باشد و انجام عملیات جوشکاری بر روی آن در صورت اجبار امکان‌پذیر است پس توصیه می‌شود در صورت امکان از جوشکاری آن اکیداً جلوگیری شود.
۳- میلگرد سخت با آج پیچیده (A3):
این میلگرد با تنش جاری ۴۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیکی (در زمان گسیختگی) ۱۴ درصد بعنوان میلگرد خشک (ترد) مناسب جهت عملیات سیویل ساختمانی و صنعتی بوده‌است که بصورت آجدار و اغلب آج جناقی موجود می‌باشد و اصلاً برای آهنگری و تغییر شکلهای زیاد با زوایای تند مناسب نیست و همچنین به هیچ وجه نباید عملیات جوشکاری بر روی آن انجام داد.
۴- میلگرد سخت با آج پیچیده (A4):
این میلگرد آج دوکی شکل را دارا می‌باشد. طبق استاندارد شماره ۳۱۳۲ سازمان ملی استاندارد ایران میلگرد A4 یا میلگردهای با آج ۵۲۰ و ۵۰۰ از نوع آجدار مرکب می‌باشند.
میلگرد A4 یا آج ۵۰۰ از سخت‌ترین میلگردها می‌باشد و به آجدار مرکب نیز معروف است. این نوع میلگرد از، خاصیت شکل‌پذیری و سختی و نقطه جوش بالایی برخوردار است و در اجزای دیوارهای برشی و قاب خمشی کاربرد دارد. قیمت میلگرد A4 نسبت به میلگردهای دیگر نیز گران‌تر است. معمولاً کارخانه‌های ذوب آهن و فولاد کویر کاشان جزو بهترین تولیدکنندگان این نوع میلگرد می‌باشند.
این میلگرد به علت استحکام بالا برای جلوگیری از اتلاف منابع و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، در طراحی و ساخت انواع سازه‌های ساختمانی استفاده می‌شود.
شکل ظاهری میلگرد های A2 و A3:
در طراحی پی از میلگرد عرضی A2 و میلگرد طولی A3 استفاده می‌گردد. یکی از روش‌های شناسایی شکل آج می‌باشد. در میلگردهای A3 آج‌ها به شکل ضربدری هستند اما در A2 به صورت منفرد می‌باشند. در میلگرد هایA2 آج‌ها بصورت موازی اند ولی در میلگردهای A3 آج‌ها بصورت هفت و هشت هستند.
کاربردهای انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری:
میلگردها از لحاظ شکل ظاهری به ۳ دسته آجدار، ساده، و آجدار پیچیده (کلاف) تقسیم می‌گردند. هر یک از این انواع مختلف نقاط قوت و نقاط ضعف خود را دارا می‌باشند. در ادامه با میلگردهای ساده و آجدار آشنا می‌شویم و کاربردهای هر یک از آنها را بررسی می‌کنیم.
کاربرد انواع میلگرد ساده:
میلگرد فولادی دارای سطح کاملاً صاف و یکنواخت است و این نوع میلگرد در سایز ۶ تا ۵۰ میلیمتر تولید می‌شود و کاربردهای متعددی در صنعت و ساخت و ساز دارند. از کاربردهای این نوع میلگرد می‌توان به استفاده در ساخت درز انقباض برای فرودگاه‌ها و خیابان‌ها اشاره کرد. درز انقباض برای جلوگیری از جمع شدگی و ترک خوردن بتن مورد استفاده قرار می‌گردد. درزهای انقباض در فاصله‌های تعیین شده بین بتن‌ها جای‌گذاری می‌شوند و از بروز ترک خوردگی جلوگیری می‌کند.
میلگردهای صاف به راحتی خم می‌شوند و بدون صدمه زدن به کل ساختار میلگرد برش داده می‌شوند. برای ساختمان‌های سنگین و سازه‌هایی مثل پل، استفاده از میلگرد صاف به هیچ عنوان توصیه نمی‌گردد. به دلیل اینکه، اتصال محکمی بین بتن و میلگرد ایجاد نمی‌شود. و احتمال جدا شدن میلگرد از بتن به علت فشار زیاد وجود دارد.
میلگردها از نظر ظاهر:
میلگردها از نظر حالت یا ظاهر فیزیکی دارای دو مدل می‌باشند. در نتیجه می‌توان نوع میلگرد را با توجه به ظاهر آن نیز تشخیص داد. در کل میلگردها از نظر ظاهری به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
۱)میلگرد شاخه ای
۲)میلگرد کلاف
میلگردها از نظر جنس و نوع:
انتخاب میلگرد مناسب برای پروژه به مواد مورد نیاز جهت ساختن میلگرد و همچنین آنچه برای پوشش آن استفاده می‌شود، بستگی دارد. میلگرد، فولاد کربنی استاندارد در صنعت بتن و ساخت و ساز است، اما ممکن است در محیط‌هایی که رطوبت زیادی دارند به خوبی مقاومت نکند. یک میلگرد با روکش اپوکسی در محیط‌های مرطوب عملکرد بهتری دارد و استحکام و دوام بتن را بدون خوردگی حفظ کند. در نتیجه باید با توجه به محیط پروژه و حجم آن نوع میلگرد را انتخاب کرد. در کل میلگردها از نظر جنس و نوع به ۶ دسته زیر تقسیم می‌شوند:
میلگردها از نظر جنس و نوع:
۱. اروپایی
هر یک از میلگردهای نام برده شده دارای نقاط ضعف و قوت مختص به خود می‌باشند. میلگرد با استاندارد اروپایی از ماده ای به اسم منگنز ساخته می‌شود که در مناطق زلزله خیز و برای سازه‌هایی که ساختاری یکپارچه را دارا می‌باشند مناسب نیست؛ در هر صورت، کار کردن با این محصول آسان است.
۲. فولاد ضدزنگ
فولاد زنگ نزن، نوعی آلیاژ آهن با مقدار حداقل ۱۰٫۵ درصد کروم می‌باشد که باعث می‌شود فلز در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم تر گردد. میلگرد ضدزنگ از مقاومت و استحکام خوبی در برابر خوردگی دارا می‌باشد. به همین خاطر از این میلگرد برای تقویت بتن در سازه‌هایی مثل ساختمان‌ها، پل‌ها، بزرگراه‌ها، و … استفاده می‌گردد.
۳. پوشش اپوکسی
میلگرد نوع اپوکسی در اصل همان فولاد کربن می‌باشد که با اپوکسی پوشانده شده‌است. این محصول در حدود ۷۰ تا ۱۷۰۰ برابر فولاد کربن در مقابل زنگ زدگی مقاومت می‌کند. هر نوع آسیبی که به این محصول وارد می‌شود، به دلیل پوشش ظریف اپوکسی آن، می‌تواند میلگرد را با مشکل رو به رو کند و مقاومت آن را در برابر زنگ زدگی کاهش دهد.
۴. فایبرگلاس لیمر
پلیمر تقویت شده با الیاف (FRP)، یک ماده کامپوزیتی می‌باشد. الیاف کربن، شیشه یا آرامید می‌باشند، اگرچه گاهی اوقات از الیاف دیگری مثل کاغذ یا چوب یا آزبست مورد استفاده قرار می‌گیرد. FRPها معمولاً در صنایع خودروسازی، هوافضا، دریایی و ساخت و ساز استفاده می‌گردند.
۵. فولاد کربن
رایج‌ترین نوع میلگرد، میلگرد فولاد کربن می‌باشد که به آن نوار سیاه نیز می‌گویند. با توجه به اینکه این نوع میلگرد در برابر رطوبت مقاومت زیادی ندارد، میزان زنگ زدگی در آن بالا است و استفاده کردن از آن در نواحی ای که رطوبت بالایی دارند، مناسب نمی‌باشد
۶. گالوانیزه
این محصول نسبت به فولاد کربن، فقط ۴۰ برابر مقاومت بیشتری در برابر رطوبت دارد. همچنین، قیمت آن نیز نسبت به میلگرد اپوکسی بیشتر است.
قیمت میلگرد:
همان‌طور که می‌دانید نمی‌توان قیمت ثابتی را برای این محصول تعیین کرد. مدام قیمت‌ها با توجه به عوامل مختلف مانند شرایط داخلی کشور، نرخ ارز و ارزش آن و حتی بر اساس فصل‌های سال تغییر می‌کند. در نتیجه نیاز است حتماً قبل ازخرید با کارشناسان فروش بازرگانی رهام مشورت کنید.